Μάρτυρας της Χριστιανικής Εκκλησίας. Η μνήμη του εορτάζεται την 1η Φεβρουαρίου από την Ορθόδοξη Εκκλησία και στις 10 Νοεμβρίου από την Καθολική Εκκλησία. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσοι φέρουν το όνομα Τρύφων και Τρυφωνία.
Ο Τρύφων γεννήθηκε στη Λάμψακο της Φρυγίας (σημερινό Λαψέκι Τουρκίας) και έζησε στα χρόνια των ρωμαίων αυτοκρατόρων Γορδιανού Γ’ (238-244), Φιλίππου του Άραβος (244-249) και Δεκίου (249-251). Προερχόταν από φτωχή οικογένεια και στην παιδική του ηλικία έβοσκε χήνες για να ζήσει. Συγχρόνως, όμως, μελετούσε με ζήλο την Αγία Γραφή και εκτελούσε με ευλάβεια τα θρησκευτικά του καθήκοντα.
Στην πορεία του χρόνου άρχισε να γίνεται γνωστός για τις θαυματουργικές του ικανότητες. Θεράπευε αρρώστους και δαιμονισμένους, και η φήμη του έφθασε μέχρι τη Ρώμη. Ο αυτοκράτορας Γορδιανός τον παρακάλεσε να θεραπεύσει την άρρωστη κόρη του και ο Τρύφων ανταποκρίθηκε με επιτυχία. O Γορδιανός προσπάθησε να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του, προσφέροντάς του αξιώματα και χρήματα, τα οποία όμως ο Άγιος αρνήθηκε.
Τον Ιανουάριο του 250, ο αυτοκράτορας Δέκιος εξαπέλυσε άγριους διωγμούς κατά των χριστιανών. Ο Τρύφων συνελήφθη και οδηγήθηκε ενώπιον των ρωμαϊκών αρχών στη Νίκαια της Βιθυνίας. Εκεί, του ζητήθηκε να απαρνηθεί τη χριστιανική πίστη του και όταν αυτός αρνήθηκε, υποβλήθηκε σε μια σειρά από φρικτά βασανιστήρια. Στην αρχή κατατρύπησαν το σώμα του με σπαθιά, έπειτα τον έδεσαν από τα πόδια σε άλογα και τον έσυραν σε δύσβατες και πετρώδεις τοποθεσίες, στη συνέχεια τον έσυραν γυμνό πάνω σε σιδερένια καρφιά και τέλος του καψάλισαν τα πλευρά με λαμπάδες. Του έδωσαν μια τελευταία ευκαιρία και όταν και πάλι αρνήθηκε να αποκηρύξει την πίστη του, τον αποκεφάλισαν.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Ο Άγιος Τρύφων προστατεύει τους αγρούς από τα τρωκτικά, τις κάμπιες και τα λοιπά ζωύφια. Οι αμπελουργοί αποφεύγουν το κλάδεμα την ημέρα αυτή, γιατί, όπως διηγούνται σε πολλά μέρη της Ελλάδας, κάποιος που έπιασε κλαδευτήρι ανήμερα της εορτής του Αγίου Τρύφωνα έκοψε τη μύτη του. Στη Μακεδονία τον λένε και Άι Τρίφυλλα, γιατί βοηθάει τη βλάστηση του τριφυλλιού.
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ
ΤΡΥΦΗΝ ΤΗΝ ΑΚΗΡΑΤΟΝ, ΙΧΝΗΛΑΤΩΝ ΕΚ ΠΑΙΔΟΣ, ΒΑΣΑΝΟΥΣ ΥΠΗΝΕΓΚΑΣ, ΥΠΕΡ ΧΡΙΣΤΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, ΚΑΙ ΗΘΛΗΣΑΣ ΑΡΙΣΤΑ ΟΘΕΝ ΤΗΝ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ, ΚΟΜΙΣΑΜΕΝΟΣ ΧΑΡΙΝ, ΛΥΤΡΩΣΑΙ ΠΑΣΗΣ ΒΛΑΒΗΣ, ΚΑΙ ΠΑΝΤΟΙΑΣ ΑΝΑΓΚΗΣ, ΤΡΥΦΩΝ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ, ΤΟΥΣ ΣΕ ΜΑΚΑΡΙΖΟΝΤΑΣ.
O ΑΓΙΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΡΩΜΥΛΙΩΤΩΝ.
Ο Άγιος Τρύφων, συνδέεται με το κρασί επειδή κατάγονταν από μια περιοχή που ήταν από τους μεγαλύτερους αμπελότοπους της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η θέση της γιορτής του στον ετήσιο κύκλο πρέπει να έπαιξε επίσης ρόλο στην καθιέρωση του Αγίου ως προστάτη των αμπελουργών.Η εορτή του Αγίου ο οποίος στις νεότερες αγιογραφίες κρατά κλαδευτήρι, συμπίπτει με την περίοδο του κλαδέματος των αμπελιών. Σημαντική τεχνική εργασία που χρειάζεται πείρα και γνώση, αφού καθορίζει την πορεία των κλημάτων. Έτσι ο Φεβρουάριος είναι ο μήνας που επηρεάζει το βλαστικό κύκλο των αμπελιών.Όπως αναφέρει η φιλόλογος – λαογράφος Ζέτα Παπαγεωργοπούλου,όταν μετά το 1922 οι ελληνικοί πληθυσμοί της Ανατολικής Ρωμυλίας άφησαν τις κατάφυτες από αμπέλια περιοχές και εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, ο Άγιος Τρύφων ήταν ήδη καθιερωμένος ως προστάτης των αμπελουργών στους χριστιανικούς πληθυσμούς της βαλκανικής χερσονήσου ιδιαίτερα στις περιοχές της Μακεδονίας.Οι πρόσφυγες όμως από τους αμπελότοπους της Ανατολικής Ρωμυλίας πραγματοποιούν την εντυπωσιακή τελετουργία του κουρμπανιού, αιματηρής θυσίας προς τιμήν του Αγίου Τρύφωνα, που την έφεραν με τις λιγοστές αποσκευές τους και τη μεταφύτευσαν στις νέες τους πατρίδες.
